Browar / zajazd

O istnieniu karczmy w "Blendowie" czytamy np. już we fragmentach lustracji Starostwa Grudziądzkiego z 1564 roku. Z odnośnej dokumentacji wynika bowiem, że jest tu "karczmarz 1", który "rolej nie ma karczemnej", a "płaci mc 1,5", tzn. półtora marki, czyli 1,5 grzywny (jedna grzywna pruska równa była 20 groszom). Z pewnością owa karczma funkcjonowała w Błędowie wiele lat, ale dziś nie ma po niej ani śladu.

Natomiast zachowała się znaczna część niegdysiejszego browaru, który powstał około połowy ubiegłego wieku. W "Katalogu zabytków" budynek ten został opisany następująco:

DAWNY BROWAR. Parterowy, wysoko podpiwniczony, z piętrem w mansardzie. Wzniesiony na planie wydłużonego prostokąta, z ryzalitem na osi krótszego boku od północy. Układ wnętrz dwutraktowy, przekształcony w czasach nowszych (...) W ścianie od południa dwie arkady zamknięte półkoliście (...) Szczyt południowy konstrukcji szkieletowej, częściowo otynkowany. Dach mansardowy z lukarnami i nowszą wstawką".

Należy dodać, że browar (wpisany do rejestru zabytków) stanowił część zespołu dworskiego, na który składał się dwór, dwie oficyny, dawny zajazd i ów browar, który obecnie od strony południowo-zachodniej wygląda tak:

Pozostałości po browarze widzianre od strony południowej

Z początkiem dwudziestego wieku została w browarze urządzona gospoda, o czym świadczy obrazek widniejący u samej góry tej strony, będący reprodukcją pocztówki z 1908 roku. Właścicielem owego "Gasthaus Fürst Bismarck", czyli "Gospody Pod Księciem Bismarkiem", był Herrmann Jander, o którym trudno znaleźć jakąkolwiek informację.

Budynek dawnego browaru widziany od strony kościoła z częścią przykościelnego cmentarza i dzwonnicą. 2018 rok

Natomiast trzeba poświęcić osobną uwagę wspomnianym w "katalogu" oficynom, a zwłaszcza jednej z nich, która pełniła funkcję dawnego zajazdu. Ma to być budynek "parterowy, prostokątny, trójosiowy, nakryty dachem naczółkowym", którego "naroża ujęte są boniowaniem w tynku". Budynek ten miał "pierwotnie zapewne flankować wjazd do dworu", i znajdował się "po drugiej stronie drogi". Informacje te wymagają jednak dodatkowego sprawdzenia, zanim będzie można się pokusić o ewentualną identyfikację owego zajazdu. W każdym razie na szkicu sporządzonym ręką von Snarskiego, osobno zaznaczony jest grunt będący własnością gospody (Gasthaus), na którym, jak można przypuszczać, z czasem z powodzeniem mógł stanąć jakiś "dawny zajazd". Tak więc gdyby można było zaryzykować pewną hipotezę, to, wziąwszy pod uwagę względy architektoniczne, można by przyjąć, że ten zajazd mieścił się niegdyś w budynku wzniesionym na krzyżówkach w samym centrum Błędowa. Jego dawniejsza postać widoczna jest jeszcze na archiwalnej fotografii pochodzącej ze zbiorów Janusza Marcinkowskiego:

To nie jest przykład typowej wiejskiej zabudowy. Charakterystyczne naczółki i bryła budynku zdają się wskazywać na inne jego przeznaczenie aniżeli dom mieszkalny, którym jet obecnie. W głębi fotografii widać rozebrane niedawno czworaki zbudowane z czerwonej cegły, stojące przy drodze nietkniętej jeszcze asfaltową nawierzchnią.

Wykorzystane źródła: